Εισαγωγή:
Κυρίες και κύριοι, με μεγάλη χαρά και τιμή, σήμερα φιλοξενώ στον "καναπέ" του ταπεινού μου blog την υπέροχη Mauve_All, η οποία έγραψε ένα κείμενο για την ιστορία των Ταρώ.
Η ιδέα αυτού του κειμένου προέκυψε πριν από μερικούς μήνες, κατά την διάρκεια μιας μεγαλειώδους ομαδικής μασαμπούκας, ως σπόντα σε μία συζήτηση αστρολογίας, χαρτομαντείας, χειρομαντείας και λοιπών προσοδοφόρων επαγγελμάτων.
(Όπως καταλάβατε, προσπαθούσαμε να βρούμε τι θα γίνουμε όταν μεγαλώσουμε.)
Η Mauve_All δεν είχε στήσει ακόμη το δικό της blog για να δημοσιεύσει την ιστορία των Ταρώ και έτσι την προσκάλεσα να χρησιμοποιήσει τον "καναπέ" μου, όποτε και όπως ήθελε. Και μου υποσχέθηκε ότι θα καταχραστεί την φιλοξενία, με την πρώτη ευκαιρία. (Δηλαδή, όταν θα στρωνόταν να την γράψει, γιατί την είχαν πρήξει με κάτι μεταφράσεις ποιημάτων, λέει...) Έκτοτε, πέρασε ο καιρός, έφυγε ο χειμώνας, μπήκε η άνοιξη, έρχεται το καλοκαίρι, η Mauve_All έφτιαξε το δικό της blog (γιούπι, την διαφθείραμε!), αλλά η υπόσχεσή της είναι υπόσχεση, και την κρατάει! Παρόλο που θα μπορούσε να δημοσιεύσει την "Ιστορία των Ταρώ" στο δικό της blog, πήρε πιτζαμάκια, παντοφλίτσες και την γυάλινη σφαίρα και ήρθε για πιτζάμα-στον-"καναπέ"-μου-πάρτυ!
Enjoy!

"Τα ταρώ είναι μια από τις πιο όμορφες ανθρώπινες επινοήσεις. Παρ' όλες τις κατακραυγές των φιλοσόφων, αυτό το πάκο εικόνων, στο οποίο το πεπρωμένο ανακλάται σαν σε καθρέφτη με πολλές πλευρές, παραμένει τόσο ζωτικό και ασκεί μια τόση ακαταμάχητη έλξη σε ευρηματικά μυαλά, που είναι σχεδόν αδύνατο οι αυστηροί κριτικοί που μιλούν εξ ονόματος μιας ακριβούς αλλά μη ενδιαφέρουσας λογικής να καταφέρουν ποτέ να καταργήσουν την εφαρμογή του."
Grillot de Givry

Αντιγράφουμε από το skepdic.gr την άποψη του Grillot de Givry για τη διάδοση των ταρώ και την αποκρυφιστική γοητεία που εξακολουθούν να ασκούν. Η συνειδητοποίηση της θνητότητας, ο φόβος του θανάτου και το βασικό ένστικτο της επιβίωσης ίσως είναι οι λόγοι για τους οποίους ο αποκρυφισμός, η αλχημεία και η μαντεία ασκούσαν πάντα μια τόσο έντονη γοητεία στους ανθρώπους. Οι πρωτόγονοι ήταν ανίκανοι να κάνουν διάκριση μεταξύ έμψυχων και άψυχων όντων. Απόλυτα συνδεδεμένοι και εξαρτώμενοι από τη φύση απέδιδαν ιδιότητες έμψυχων όντων στα φυσικά φαινόμενα και τα λάτρευαν σαν ξεχωριστές θεϊκές οντότητες.
Στη Μεσοποταμία, την Ινδία, την Αίγυπτο, την Ελλάδα και τη Ρώμη, οι θρησκείες που αναπτύχθηκαν είχαν ως βασικό τους χαρακτηριστικό την απόπειρα επικοινωνίας με το θείο στοιχείο μέσω ιδιαίτερων αποκρυφιστικών τελετών, στις οποίες μπορούσαν να λάβουν μέρος μόνο οι μυημένοι. Οι μύστες χρησιμοποιούσαν διάφορες μεθόδους προσέγγισης του θείου, είτε για να εκμαιεύσουν χρησμούς, είτε για να μεταφέρουν τη θεϊκή σοφία στις επόμενες γενιές. Μία από αυτές τις μεθόδους λέγεται ότι ήταν και η τράπουλα ταρώ, η οποία εικάζεται ότι πρωτοχρησιμοποιήθηκε στην Αίγυπτο.

Ετυμολογία:
Η ετυμολογία της λέξης «ταρώ» είναι ασαφής. Μερικοί υποστηρίζουν ότι προέρχεται από την σανσκριτική λέξη taru που σημαίνει δεσμίδα, άλλοι πως η ονομασία οφείλεται στον ποταμό Ταρώ της Β. Ιταλίας, όπου πρωτοεμφανίστηκαν τα ταρώ σε ευρωπαϊκό έδαφος, άλλοι ακόμα ότι η λέξη προέρχεται από τη φράγκικη παραφθορά της ελληνικής φράσης «τα ρωτώ», που χρησιμοποιούσαν στο μεσαιωνικό Βυζάντιο καθώς άρχοντες και λαός της εποχής εκείνης ήταν μανιώδεις χαρτοπαίκτες, αλλά και τακτικοί πελάτες των τσιγγάνων που επιδίδονταν στη χαρτομαντεία. Η επικρατέστερη πάντως ετυμολογική εκδοχή του όρου είναι πως η λέξη «ταρώ» είναι σύνθετη των αιγυπτιακών λέξεων tar (δρόμος) και ro (βασιλιάς) και μεταφράζεται ως «βασιλική οδός».

Ιστορική διαδρομή:

Τα ταρώ έχουν κοινούς συμβολισμούς με μυητικές σχολές, με την αρχαία ελληνική και αιγυπτιακή μυθολογία, με την αστρολογία, την αλχημεία, την καββάλα και την αριθμολογία. Έχουν τυπικό και επαναλαμβανόμενο τελετουργικό και μία απόκρυφη κοσμοθεωρία. Αυτά τα χαρακτηριστικά, καθώς και ο τρόπος διάδοσής τους μέσα από την παράδοση, δικαιωματικά κατατάσσουν τα ταρώ στις απόκρυφες τέχνες και επιστήμες. Δε θα ασχοληθούμε εδώ με τον αποσυμβολισμό των καρτών και τις συνδέσεις τους με φιλοσοφικές θεωρίες, παρά θα δούμε την προέλευση και την ιστορική τους πορεία από την αρχαιότητα ως σήμερα.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η τράπουλα προέρχεται από την Κίνα ή την Κορέα όπου και δημιουργήθηκε τον 10ο ή τον 11ο αιώνα, και κάποιοι άλλοι πως είναι ινδικής προέλευσης και την έφεραν στη Ευρώπη οι Τσιγγάνοι. Άλλοι υποστηρίζουν ότι η τράπουλα αποτελεί την κιβωτό της καββαλιστικής ή και της αιγυπτιακής σοφίας.

Κατά την πρώτη χιλιετηρίδα μ.Χ. κάρτες αντίστοιχες με τις σημερινές τράπουλες (τέσσερα χρώματα και τρεις κάρτες προσώπων σε κάθε χρώμα) χρησιμοποιούνται στον αραβικό κόσμο.

• 14ος αιώνας: πρώτη αναφορά για ύπαρξη καρτών στην Ευρώπη.

• 15ος αιώνας: Το παλιότερο Ταρώ απ’ όπου σώζονται κάρτες μέχρι τις μέρες μας (Visconti Sforza).
  

• 16ος αιώνας: σε κείμενα των Johann Reuchlin και Henry Cornelius Agrippa αναφέρεται η χρησιμότητα της εβραϊκής Kabbalah στον χριστιανικό κόσμο.

• 17ος αιώνας: το Ταρώ είναι πολύ διαδεδομένο στην Ευρώπη σαν παιχνίδι ενώ κείμενα των γερμανών Ροδόσταυρων συνδέουν το Ταρώ με τον Ερμητισμό.

• 18ος αιώνας: Ο διαμαρτυρόμενος ιερέας Court de Gebelin στο βιβλίο «ο αρχέγονος κόσμος» αναφέρει ότι το Ταρώ είναι ότι απόμεινε από την αρχαία αιγυπτιακή μυστική σοφία. Επίσης την ίδια εποχή ο Alliette που έμεινε γνωστός με το ψευδώνυμο Eteilla δίνει πλήρη οδηγό μαντικής μέσω του Ταρώ. Σύμφωνα με τον Κουρ ντε Ζεμπελέν τα Ταρώ προέρχονται από την Αίγυπτο, άποψη με την οποία συμφωνεί και ο Κριστιάν, συγγραφέας της «Ιστορίας της μαγείας». Άποψή τους είναι ότι τα ιερογλυφικά που χαράσσονταν στους αιγυπτιακούς τάφους και ναούς ήταν τα πρότυπα των ταρώ. Μάλιστα, ο Κριστιάν στο βιβλίο του περιγράφει ολόκληρη τη διαδικασία μύησης ενός νεαρού Αιγύπτιου ιερέα και συνδέει τα στάδιά της με τα σύμβολα της Μεγάλης Αρκάνα των ταρώ. Η μεταφορά των ιερογλυφικών σε μορφή καρτών έγινε για να βοηθηθεί η διάδοση της σοφίας που περιέχουν σε όσους μπορούν να αναγνωρίσουν το συμβολισμό.
  

• 19ος αιώνας: Ο Eliphas Levi συνδέει το Ταρώ με την εβραϊκή Kabbalah και τα τέσσερα χρώματα των μικρών Αρκάνα με τα τέσσερα στοιχεία του κόσμου. Ο Levi συσχέτισε επίσης τις 22 κάρτες της Μεγάλης Αρκάνα με τον αριθμό των γραμμάτων του Εβραϊκού αλφαβήτου.

Κάποτε ήταν διαδεδομένη η άποψη ότι τις κάρτες του Ταρώ τις έφεραν στην Ευρώπη οι τσιγγάνοι οι οποίοι μάλιστα θεωρούνταν αιγυπτιακής καταγωγής (η αγγλική λέξη gypsy για τους τσιγγάνους προέρχεται από το Egypt). Αργότερα όταν διαπιστώθηκε ότι οι τσιγγάνοι κατάγονται από την Ασία, κάποιοι προσπάθησαν να συνδέσουν το Ταρώ με την ινδική παράδοση. Οι σχέση των τσιγγάνων με το Ταρώ δεν είναι ξεκάθαρη ωστόσο μάλλον αυτοί έχουν ένα μερίδιο «ευθύνης» για τη διάδοση του Ταρώ και τη σύνδεση του με την χαρτομαντεία.

Ο Σάμιουελ Βέλερ Σίνγκερ, στο έργο του «Έρευνα στην Ιστορία των Χαρτοπαίγνιων», υποστηρίζει την άποψη ότι τα Ταρώ έφτασαν στην Ευρώπη από την Ινδία, μέσω Αραβίας. Ίσως οι κάρτες των Ταρώ να ήταν τμήμα της μαγικής και φιλοσοφικής γνώσης που άνθιζε στις μυστικιστικές σχολές της Συρίας και που διαφυλάχτηκε από τους Ναΐτες Ιππότες κατά την επιστροφή τους στην Ευρώπη. Προκειμένου να αποφύγουν τους διωγμούς, έκρυψαν μέσα σε κάρτες ψυχαγωγίας και χαρτοπαιξίας, υπό μορφή συμβόλων, τις διδαχές των μυστηριακών τους βιβλίων. Η Αδελφότητα των Ροδόσταυρων χρησιμοποιεί τα Ταρώ ως ένα ζωτικό στοιχείο της ροδοσταυρικής διδασκαλίας, καθώς μέσα στις κάρτες περιέχονται σύμβολα που παραπέμπουν στα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν οι Τέκτονες.

Τον 13ο και 14ο αιώνα οι Ιταλοί προτιμούσαν τις συνθέσεις που απεικόνιζαν μια σειρά θεμάτων, έτσι δημιουργήθηκαν τα "naibi" οι αθώες κάρτες τις οποίες συνιστούσαν ηθικολόγοι όπως ο Μορέλι το 1393. Στο τέλος του 14ου αιώνα οι πρώτες εκπαιδευτικές κάρτες οδήγησαν στην επινόηση των παιγνιόχαρτων τα οποία αποδίδονται στον Φρανσουά Φίμπια που πέθανε το 1419. Η ιδέα των αριθμητικών χαρτιών (άσσος δύο τρία κλπ) φαίνεται να δόθηκε στους παίκτες από τα ζάρια, ενώ το σκάκι τους πρόσφερε τις φιγούρες (Βασιλιάς, Βασίλισσα, και Ιππότης). Η πιο παλιά ευρωπαϊκή τράπουλα που είναι σήμερα γνωστή χρονολογείται το 14ο αιώνα.

Tα ιστορικά αρχαιότερα Ταρώ των Βισκόντι-Σφόρτσα (γνωστά και με το όνομα «ταρώτσι») και τα Ταρώ των Βοημών, καθώς και τα πιο σύγχρονα του Γκραντ Ετέιλα, του Ταβαγκλιόνε, του Όσβαλντ Γουίρτ, της Χρυσαυγής, του Α.Ε. Γουέιτ, του Πολ Φόστερ Κέιζ, του Άλιστερ Κρόουλι, του Ιερού Ρόδου, της Μόργκαν Γκριρ, του Υδροχόου, των Μαγισσών και πλήθος άλλων που κατακλύζουν το χώρο.

Το 1910 κυκλοφόρησε το Rider Waite Tarot που αποτελεί μέχρι σήμερα το πιο δημοφιλές Ταρώ. Ο Waite μετάφρασε στα αγγλικά τα έργα του Eliphas Levi ενώ ενσωμάτωσε στο Ταρώ του και στοιχεία του τάγματος της Χρυσαυγής, που είχε ιδρυθεί στη Αγγλία το 1886, της οποίας υπήρξε μέλος. Πολλές απομιμήσεις αυτού του Ταρώ έχουν δημοσιευτεί μέχρι σήμερα ενώ ακόμα και σύγχρονες ερμηνείες των καρτών στηρίζονται στις εικόνες του. Από τις πιο διαδεδομένες τράπουλες που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι αυτή που σχεδίασε ο Waite, η τράπουλα που σχεδίασε ο σουρεαλιστής ζωγράφος Σαλβαντόρ Νταλί και η τράπουλα σε σχεδιασμό της σύγχρονης ψυχαναλύτριας της σχολής του Jung, Liz Greene.

Σημείωση: Οι φωτογραφίες που συνοδεύουν το κείμενο είναι κάποιες από τις κάρτες Ταρώ που σχεδίασε ο Σαλβατόρ Νταλί. Μπορείτε να τις δείτε σε μεγαλύτερο μέγεθος, αν κάνετε κλικ πάνω τους. Τα ονόματά τους, με την σειρά εμφάνισης, είναι: "The Chariot", "The World", "The Fool", "The Hanged Man" και "Strength". Στην μεγάλη φωτογραφία κάτω (μεγαλώνει με κλικ, επίσης) είναι η κλασική τους απεικόνιση από το Rider Waite Tarot.


ΠΗΓΕΣ:
www.skepdic.gr/Entries/Tau/taro.htm
www.astrolisto.net/cgi-bin/index.pl?action=viewnews&id=3
www.mystica.gr
www.e-zine.gr
www.atraposonline.gr/tarothistory.htm
www.nea-akropoli.gr